Trước năm 2010, việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang trên địa bàn thành phố Lào Cai chuyển biến chậm. Tình trạng gia đình có đám hiếu sử dụng loa nén, âm lượng lớn, gây ồn, ảnh hưởng đến đời sống cộng đồng diễn ra khá phổ biến, một số hộ vẫn còn thuê khóc qua hệ thống tăng âm loa đài, trên đường đưa tang còn rắc nhiều vàng mã, một số trường hợp lấn chiếm gần hết lòng đường để tổ chức đám hiếu, gây cản trở giao thông.

Để khắc phục tình trạng này, thành phố đã chỉ đạo các ngành chuyên môn, các xã, phường tăng cường các hoạt động tuyên truyền, giáo dục và có biện pháp chấn chỉnh. Cùng với việc ban hành văn bản pháp quy Quy định thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang, 100% số thôn, tổ dân phố đã đưa nội dung thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang vào Quy ước của thôn, tổ dân phố để cùng nhau thực hiện. Thành phố cũng đã đưa nội dung thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang vào tiêu chí bình xét nếp sống văn hóa, hàng năm các xã, phường đều có đưa nội dung này vào Nghị quyết của Đảng bộ cơ sở để tập trung chỉ đạo. Phòng Văn hóa & Thông tin thành phố trực tiếp hướng dẫn biện pháp thực hiện đến các xã, phường, yêu cầu các Ban nhạc hiếu hoạt động trên địa bàn ký cam kết chấp hành Quy định của thành phố về thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang. Ban chỉ đạo phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” (TDĐKXDĐSVH), đặc biệt là Ủy ban MTTQ VN  thành phố và các xã, phường tích cực vận động các gia đình, dòng họ thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang theo tinh thần Quyết định số 305/QĐ-UBND ngày 26/7/2002 của UBND tỉnh Lào Cai về thực hiện nếp sống văn minh trong việc cưới, việc tang, lễ hội và gắn kết triển khai thực hiện Đề án 14 của tỉnh về “Đẩy mạnh xây dựng đời sống văn hóa khu dân cư, trọng tâm là vận động nhân dân cải tạo tập quán lạc hậu, giai đoạn 2011 - 2015”.

 Đám tang khô của người H'Mông.

Do thực hiện tốt công tác tuyên truyền vận động, những năm gần đây, đặc biệt là từ năm 2012 đến nay, việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang trên địa bàn thành phố Lào Cai đã chuyển biến căn bản. 100% các đám tang đã chấp hành tốt về thời gian hoạt động, không trước 5 giờ 00' sáng và không quá  23 giờ 00' đêm. Ban tang lễ địa phương đã giúp cho gia đình lo tang lễ chu đáo, vẹn toàn đúng quy định về việc tang. Một số mô hình, điển hình mới như: không khóc thuê trên loa; không rải tiền vàng mã trên đường đưa tang; không ăn uống nhiều bữa, nhiều ngày trong đám tang, không làm và đốt nhà táng được triển khai và từng bước nhân rộng. Hầu hết các đám tang không sử dụng tăng âm, loa, đài đối với hoạt động của ban nhạc hiếu; chỉ sử dụng tăng âm phục vụ công tác tổ chức lễ truy điệu, giới thiệu đại biểu và phát biểu chia buồn; không rải tiền Việt Nam đồng, hạn chế rải tiền vàng mã trên đường đưa tang, một số đám hiếu đã cử người đi sau đám tang để thu gom tiền vàng mã tập trung đốt không để mất vệ sinh đường phố, tiêu biểu như phường Pom Hán, Phố Mới, Thống Nhất. Phường Duyên Hải đã thực hiện khá tốt mô hình tuyên truyền người đến phúng viếng không mang theo vàng mã, không rải tiền Việt Nam đồng trên đường đưa tang. Tại các xã, việc làm cơm mời khách trong đám tang đã giảm hẳn. Khách đến viếng người mất và chia buồn với gia đình tang chủ không ở lại ăn uống sinh hoạt như trước đây mà chỉ ăn trầu, uống nước rồi ra về, nhiều thôn đã thực hiện được việc hạn chế việc làm và đốt nhà táng. Các tuần tiết sau đám tang như: 03 ngày, tuần đầu, 49 ngày, 100 ngày về cơ bản đã giảm, hoặc tổ chức gọn nhẹ trong nội tộc. Toàn thành phố không có trường hợp lợi dụng tâm linh tổ chức hoạt động mê tín, dị đoan, cờ bạc trong việc tang.

Thống kê cho thấy, từ năm 2011 đến đến tháng 6/2015 toàn thành phố có 1.497 đám tang, trong đó: 1.361 đám thực hiện tốt theo quy định đạt 91%; còn 136 đám chưa thực hiện tốt chiểm tỷ lệ 9%. Nguyên nhân chủ yếu vi phạm các nội dung như còn khóc thuê trên loa, còn rải nhiều tiền vàng mã trên đường đưa tang. Nhìn chung, việc thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang trên địa bàn thành phố Lào Cai thời gian gần đây có bước chuyển biến rõ nét. Các hủ tục lạc hậu trong việc tang đã bị loại bỏ. Hiện tượng sử dụng nhạc hiếu bằng loa nén, âm lượng lớn, gây ồn, ảnh hưởng đến đời sống cộng đồng cơ bản được khắc phục. Tình trạng thuê khóc qua hệ thống tăng âm loa, rắc tiền thật, rải vàng mã, tiền âm phủ trên đường đưa tang đã giảm rõ rệt. Các phường, xã có nhiều cố gắng trong việc chỉ đạo thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang là các phường Bắc Cường, Lào Cai, Thống Nhất, Bình Minh, Nam Cường.

Tiếp tục phát huy kết quả đã đạt được, khắc phục những tồn tại, với mục tiêu xây dựng thành phố Lào Cai trở thành đô thị văn minh, trong thời gian tới thành phố đẩy mạnh công tác tuyên truyền vận động nhân dân thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang. Triển khai xây dựng một số mô hình mới như: “Giảm vòng hoa, bức trướng”, “dùng băng đĩa nhạc thay phường bát âm”…; Gắn tuyên truyền thực hiện nếp sống văn minh trong việc tang với việc triển khai thực hiện Bộ tiêu chí ứng xử, từng bước xây dựng hình ảnh con người thành phố Lào Cai văn minh, lịch sự, thân thiện, kỷ cương theo tinh thần Nghị quyết Đại hội Đảng bộ lần thứ XXII của thành phố./.